پیامدهای مثبت و منفی شبکههای اجتماعی مجازی
شبکه های اجتماعی مجازی مثل همه پدیده های مدرن به عنوان یک ابزار هم کاربرد منفی و هم کاربرد مثبت دارند به شرط آنکه استفاده کننده روش های استفاده صحیح از آن را بداند.
عده ای در مواجهه با این پدیده آن را به کلی رد می کنند و تاکید فراوانی بر نقاط منفی و عوارض آن دارند.اما عده ای ضمن آنکه اشاره ای به عوارض آن دارند از نقاط مثبت و کارکرد های مفید آن غافل نیستند.حیدر تورانی استاد مدیریت آموزشی نگاهی مثبت به این پدیده دارد و می گوید:"فضای شبکههای اجتماعی مجازی در کل فضایی آموزنده است و نگاه به آن به صورت یک تهدید اصلا درست نیست و امروزه باید به این فکر باشیم که چگونه از این فضا به خوبی استفاده کرده و فضاهای آموزنده شبکههای اجتماعی مجازی را مدیریت کنیم.
هر فضایی بدیها و نکات منفی نیز دارد، اما باید بتوان نقاط ضعف و قوت را مدیریت کرد و یکی از مسائل اصلی مدیریتی آشنا کردن و دادن اطلاع و دانش کافی به مخاطبانی است که میخواهند از این فضاها استفاده کنند.تحقیقات نشان داده است که کسانی که برای اولین بار به فضاهای مجازی وارد میشوند به فضاهای غیرمجاز می روند اما پس از آن باز میگردند و از دیگر ظرفیتهای آن فضا استفاده میکنند، علت هم آن است که در فضاهای غیرمجاز نیازهایشان تامین نمیشود و آن فضاها دارای خاصیت نگه دارنده نیستند.اگر استفاده کنندگان آگاهانه به این فضا وارد نشوند و نفهمند که برای چه از شبکههای اجتماعی مجازی استفاده میکنند امکان آلوده شدن در این فضا برایشان وجود دارد و تنها کسانی موفقاند که با علم و منظور خاصی از آن استفاده میکنند".کاربرد هایی که این شبکه ها دارند باعث شده تا عده ای از آن به عنوان یک فرصت یاد کنند.
مهدی اخوان بهابادی،دبیر شورای عالی فضای مجازی در این باره می گوید:"شبکههای اجتماعی مجازی را فرصت می دانیم و نه تهدید. در کنار هر فرصتی، تهدیدهایی نیز وجود دارد و باید مواظب تهدیدات آن باشیم.با شبکههای اجتماعی موافق هستیم و معتقدیم اگر برای آنها درست برنامه ریزی شود، میتوانند در کشور فعالیت خوبی داشته باشند".ضمن آنکه نباید از عوارض این شبکه ها که به دلیل استفاده غلط کاربران بروز پیدا می کند غافل شد باید از کارکرد های مثبت آن نیز سخن گفت.
سعید خراطها آسیب شناس اجتماعی در مورد پیامدهای مثبت شبکههای اجتماعی مجازی معتقد است:"توسعه سرمایه اجتماعی، رفع افسردگی و بیرون آمدن از تنهایی برای بعضی از جوانان افسرده و بیکار، کسانی که تحت فشار روانیاند و امکان بیرون رفتن و حضور در گروههای جمعی را ندارند از پیامدهای مثبت شبکههای اجتماعی مجازی است.گردش اطلاعات و توسعه روابط اجتماعی از دیگر پیامدهای مثبت وجود این شبکهها ست". وی در خصوص پیامدهای منفی شبکههای اجتماعی نیز می گوید:"اعتیاد به اینترنت و فضای مجازی اساسا غیر واقعی است و غیر واقعی بودن روابط شکل گرفته در فضای مجازی سبب میشود تا برای فرد اثرات توهمی در عالم اجتماعی به همراه داشته باشد.نامحدود بودن شکل روابط در عالم مجازی و دسترسی به یک سری اطلاعات که اساسا بار منفی به همراه دارد نیز جزء پیامدهای منفی شبکههای اجتماعی به شمار میرود.فرد در اثر حضور مستمر در این شبکههای مجازی و عدم تعامل با افراد و جماعات واقعی در اصطلاح دچار «انزوای الکترونیک» میشود؛ گرچه این انزوا در بدو امر ظاهراً جنبهای فردی دارد اما پس از مدتی دامنه اجتماعی پیدا میکند. فرد در اثر بریدن از اجتماع واقعی و عقب افتادن از مناسبات موجود در آن، طبیعتاً دچار مشکلات روحی و روانی میشود و وسعت صدمات این آسیبها با سرایت به محیط خانواده فرد نمایانتر میشود.قبحزدایی از برخی هنجارهای اجتماعی و ترویج رفتارهای نامتعارفی از قبیل قماربازی اینترنتی، شرطبندی اینترنتی، ازدواج اینترنتی ازدیگر آسیبها و صدمات ناشی از عضویت شبکههای اینترنتی به شمار میرود که گرچه در بدو امر کاملاً فردی و شخصی به نظر میرسند اما نتیجه آنها به جمع نیز سرایت میکند و باعث تزلزل در بنیان نهادهای اجتماعی و بخصوص کانون خانواده به عنوان نهاد مهم اجتماعی میشود.
مجید ابهری پژوهشگرعلوم اجتماعی در خصوص عوارض شبکه های اجتماعی مجازی معتقد است:" 90 درصد از جوانانی که به شبکههای اجتماعی مجازی روی میآورند از ماهیت این شبکهها آگاه نیستند و نمیدانند چه دامی برای آنها گذاشته شده است.65 درصد از مراجعه کنندگان به فضای مجازی به این فضا اعتیاد روانی پیدا کردهاند و در صورت قطع بودن و یا عدم دسترسی به اینترنت دچار افسردگی و اضطراب میشوند".در دنیای واقعی خیلی از مسائل را نمی توانیم به دیگران بگوییم یا خیلی چیزها را نمی توانیم به کسی نشان دهیم، اما فرهنگ در شبکه های اجتماعی کاملاً متفاوت است و افراد می توانند مسائلی که به کسی نمیگویند را به دوستانشان در این فضا انتقال دهند.همچنین شبکه های اجتماعی به دلایل بسیار، به یک بستر مناسب برای ترتیب و اجرای حملات اینترنتی، سرقت اطلاعات محرمانه و ارزشمند کاربران، انتشار و اشتراک آلودگی های رایانه ای، ویروس های اینترنت، لینکهای مخرب و اجرای کلاهبرداری های آنلاین تبدیل شده اند.